Starzenie się skóry pod wpływem promieniowania słonecznego

W 80% przypadków przyczyną starzenia się skóry w odsłoniętych okolicach ciała, w tym twarzy, jest promieniowanie UV. Ten rodzaj fotouszkodzenia nazywany jest fotostarzeniem. Opalenizna ciała i stopień nasilenia poszczególnych cech fotouszkodzenia są zależne od fototypu skóry. Promienie UVA dostają się w głąb tkanki łącznej i są przyczyną immunosupresji i przedwczesnego procesu starzenia się skóry, są również odpowiedzialne za tworzenie się wolnych rodników oraz reakcje fototoksyczne i fotoalergiczne. Promienie UVB natomiast dostają się do najgłębszych warstw naskórka, uszkadzając tym samym DNA komórkowe oraz odpowiadają również za oparzenia skóry, a także pobudzają karcynogenezę. Patofizjologiczne mechanizmy starzenia chronologicznego oraz fotostarzenia są bardzo do siebie podobne. Zarówno w pierwszym, jak i drugim przypadku następuje wzrost produkcji metaloproteinaz macierzy (MMP), które są odpowiedzialne za degradację i fragmentację włókien kolagenowych, głównie kolagenu typu I.

Starzenie się skóry pod wpływem promieniowania słonecznego – Cechy kliniczne

Skóra starzejąca się jest szara, cienka, mało elastyczna z licznymi zmianami, szczególnie na twarzy, szyi, dekolcie, a także na grzbietowej powierzchni dłoni i ramion. Najbardziej charakterystyczną cechą starzenia się skóry są zmarszczki. W zależności od ich głębokości wyróżniamy zmarszczki głębokie i powierzchowne. Zmarszczki głębokie są głębsze niż 0,05 mm i występują w postaci poziomych lub pionowych bruzd na czole, policzkach, dolnej części twarzy oraz szyi, a z czasem mogą tworzyć głębokie zmarszczki w okolicy oczodołów. Zmarszczki powierzchowne natomiast nie przekraczają 0,05 mm głębokości i pojawiają się najczęściej w okolicy oczodołów oraz są określane jako tzw. „kurze łapki”.

Starzenie się skóry pod wpływem promieniowania słonecznego – objawy fotostarzenia:

– przerost gruczołów łojowych (tworzenie się zaskórników)

– zmiany o charakterze przerostowym

– suchość i szorstkość skóry

– teleangiektazje

– występowanie zmian przednowotworowych (rogowacenie słoneczne)

– zmarszczki głębokie

– zaburzenia pigmentacji (odbarwienia, przebarwienia, plamy soczewicowate)

– zmniejszenie elastyczności, wiotkość skóry

 

Starzenie się skóry pod wpływem promieniowania słonecznego – Cechy histologiczne skóry

Proces starzenia się skóry, zarówno wewnątrzpochodny, jak i zewnątrzpochodny, wiąże się ze zmianami właściwości fizycznych, fizjologicznych oraz morfologicznych poszczególnych warstw skóry. Odpowiednia ochrona skóry przed zbyt wczesnym starzeniem się jej w wyniku promieniowania słonecznego powinna być stosowana przez całe życie. Z kąpieli słonecznych powinno korzystać się z umiarem, a także używać odpowiednich filtrów słonecznych z ochroną UVA i UVB dostosowaną do typu skóry. Prowadzi to do zmniejszenia ryzyka rozwoju rogowacenia naskórka oraz zachorowań na nowotwory skóry.

Ochrona przeciwsłoneczna

Wyróżniamy fotoprotekcję naturalną i sztuczną, tzw. zewnętrzną. Do fotoprotekcji sztucznej zaliczamy filtry fizyczne oraz chemiczne. Filtry fizyczne (mineralne, barwnikowe) odbijają i rozpraszają promieniowanie UV, np. tlenek tytanu (IV), tlenek cynku, żelaza (III) oraz talk. Natomiast filtry chemiczne (organiczne) absorbują i rozpraszają promieniowanie UV, zwłaszcza UVB, np. kwas p-aminobenzoesowy, salicylowy, p-metylocynoamonowy oraz kamfora. Nowoczesne produkty kosmetyczne zawierają w swoim składzie zarówno filtry chemiczne, jak i fizyczne. Stopień działania ochronnego produktu określany jest za pomocą międzynarodowego wskaźnika SPF, który warunkuje stopień ochrony przed działaniem promieni rumieniotwórczych. Naturalną fotoprotekcją przed szkodliwym promieniowaniem UV jest wytwarzanie barwnika zwanego melaniną. Jest ona produkowana w melanocytach i tworzy skupiska zwane melanosomami. Melanocyty znajdują się w warstwie podstawnej naskórka. Melanina to związek, który absorbuje promieniowanie UVB i UVA. Zgromadzona jest w docelowej komórce między jądrem a powierzchnią zwrócona w stronę światła. Powoduje to ochronę DNA przed uszkodzeniami promieniowania słonecznego. Do innych mechanizmów ochraniających skórę zaliczamy również komórki warstwy rogowej naskórka, które odbijają część światła i absorbują światło słoneczne w całym spektrum, a także kwas transurokainowy, który znajduje się w naskórku i pocie. Skutki biologicznego oddziaływania promieniowania UV na skórę zależą od jego natężenia oraz długość fali. Obejmują one reakcje wczesne, które objawiają się rumieniem oraz oparzeniem słonecznym, a także odległe związane z uszkodzeniem skóry na poziomie biochemicznym i molekularnym-obejmującym zaburzenia pigmentacji oraz rozwój zmian przedrakowych i nowotworowych.

Starzenie się skóry pod wpływem promieniowania słonecznego – Podsumowanie

Jedną z głównych przyczyn starzenia się skóry jak wspomniano wcześniej jest promieniowanie UV, zarówno słoneczne, jak i sztuczne emitowane w solariach. Odpowiada ono za około 80% objawów, które powstają w obrębie twarzy, a więc zmarszczek i przebarwień oraz utraty elastyczności i jędrności. Mniej więcej w okolicach 25 roku życia procesy odnowy komórkowej zachodzące w naszej skórze stopniowo spowalniają. W związku z tym skóra staje się bardziej podatna na niekorzystne działanie czynników zewnętrznych, takich jak zanieczyszczenia czy promieniowanie UV. Stopniowo obniża się zawartość kolagenu w skórze, który odpowiada za jej jędrność. W związku z tym około 30 roku życia można zauważyć na powierzchni cery widoczne pierwsze zmarszczki, postępujące objawy fotostarzenia, a więc drobne linie zmarszczek, rozszerzone naczynka, przebarwienia oraz spadek elastyczności i jędrności. Skóra po 50. r.ż. potrzebuje intensywnego nawilżania preparatami o bogatej lipidowej formule.